TAJNIKI GUARANY

Guarana (łac. Paullinia Cupana)

Płożące, a czasami wspinające pnącze z rodziny mydleńcowatych. Osiąga nawet do 12 m wysokości. Wiecznie zielony krzew występujący w amazońskiej dżungli. Dojrzałe owoce w charakterystyczny sposób otwierają się ukazując częściowo nasiona i tworzą specyficzny widok „oka” guarany. Ojczyzną guarany jest dorzecze Amazonki, Wenezuela i północna Brazylia. Sprowadzona została do Europy w XVIII wieku. Uprawiana jest głównie w Ameryce Południowej, a przede wszystkim w Brazylii. Potoczna nazwa „guarana” pochodzi od plemienia Guaranów, które od wieków uprawiało jej krzewy. Plantacje guarany zlokalizowane są w nasłonecznionych, ciepłych i wilgotnych terenach.

Historia

Południowo amerykańscy Indianie od wieków przypisywali guaranie magiczne właściwości, I sporządzali z jej nasion między innymi orzeźwiające napoje, które dodawały sił i usuwały zmęczenie. Używali jej do obniżenia temperatury ciała, przeciwbólowo i w dolegliwościach żołądkowych. Odkryli również jej właściwości zmniejszające uczucie głodu. Na przełomie XVII i XVIII wieku odkrył i opisał guaranę Christian Franz Paullini i od jego nazwiska pochodzi łacińska nazwa. W XIX w. Teodor von Martius wyizolował z guarany białą, krystaliczną substancję o gorzkim smaku. Nazwał ją guaraniną. Nazwę tą zmieniono później na „kofeina”. Jednak prawdziwą furorę zaczęła robić dopiero w latach 40 ubiegłego stulecia, kiedy udowodniono, że wykazuje właściwości energetyzujące, zwiększa koncentrację, a nawet poprawia wytrzymałość fizyczną.

Substancje aktywne

Nasiona guarany zawierają od 4 do 8% (! ) guaraniny (naturalna kofeina), teobrominę, teofilinę, tłuszcze, białka i skrobię. Oczywiście najcenniejszym składnikiem jest kofeina – występująca w stężeniu niespotykanym w innych roślinach: czarna herbata zawiera do 4,5% kofeiny, a popularna kawa maksymalnie do 2,5%. Kofeina silnie stymuluje centralny system nerwowy. Dawki w granicach od 100 do 200 mg podnoszą sprawność umysłową, zmniejszają zmęczenie i senność. Warto podkreślić, że nadmiar kofeiny i jej regularne przyjmowanie powoduje wypłukiwanie magnezu z organizmu, ale również tzw. stan tolerancji (przyzwyczajenie organizmu). Naukowcy podkreślają korzystny wpływ kofeiny na gospodarkę tłuszczową. Poprzez zwiększanie wykorzystywania tłuszczów jako źródła energii kofeina przyczynia się do wzrostu efektów ćwiczeń stosowanych w procesach redukcji wagi.

Działanie

Guarana dzięki zawartości kofeiny (podobnie jak kawa):

• zmniejsza zmęczenie i uczucie znużenia,
• podnosi zdolność koncentracji,
• wpływa na zwiększenie zapamiętywania,
• stymuluje układ krążenia i oddechowy,
• wspomaga usuwanie wolnych rodników (działanie antyoksydacyjne),
• poprawia gospodarkę tłuszczową (wspiera procesy odchudzania).

Kofeina z guarany uwalnia się wolniej, czyli działa dwukrotnie dłużej. Jest to o tyle dobre, że znika charakterystyczny dla kawy nagły spadek aktywności po działaniu pobudzającym.

Produkty z guaraną na rynku

Napoje, słodycze, odżywki i żywność energetyzująca (np. batony), suplementy diety.  Ze względu na bardzo gorzki smak produkty z guaraną mają dużą zawartość cukru lub substancji słodzących, w szczególności napoje.

Pozyskiwanie

Owoce guarany na plantacjach zbierane się ręcznie. Proces wyłuskiwania nasion z owoców poprzedzonych jest kilku dniową fermentacją. Następnie nasiona praży się i (najczęściej) mieli na proszek. Ta postać umożliwia przygotowanie tradycyjnych napojów (po zmieszaniu z wodą bądź sokami). Obecnie, aby zapewnić równo wysoką zawartość kofeiny w różnych partiach surowca przeprowadzane są procesy standaryzacji.

Ważne – na co zwrócić uwagę wybierając produkty z guaraną

Najważniejszym czynnikiem w podejmowaniu decyzji o zakupie jest zawartość guarany w produkcie, a tą informację można znaleźć na etykiecie. Również na etykiecie powinna być podana zawartość czystej kofeiny w przeliczeniu na zalecaną porcję zalecaną do spożycia w ciągu dnia. Dlatego też wszystkie produkty z guaraną powinny być standaryzowane na zawartość kofeiny.

Wysokie dawki kofeiny (powyżej 0,5 g) mogą powodować przyspieszone bicie serca, nadpobudliwość, niepokój, bezsenność, gwałtowne podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi a nawet skurcze tężcowe. Nie zaleca się stosowania preparatów z wysoką zawartością kofeiny u dzieci i młodzieży poniżej 16 roku życia, u kobiet w ciąży i matek karmiących piersią,  diabetyków, osób wrażliwych na kofeinę oraz u osób z nadciśnieniem. Należy również  uważać na możliwe interakcje z innymi lekami głównie obniżającymi ciśnienie krwi, gdyż produkty z kofeiną mogą obniżać ich działanie.

Literatura:

1. Guarana monograph. Natural Medicines Comprehensive Database
2. Guarana (Paulinia cupana) Natural Standard The Authority on Integrative Medicine
3. Paulinia semen Guarana seed ESCOP MONOGRAPHS The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products. Second edition. 2009
4. Your Guide to Standardized Herbal Poducts. Flynn R, Roest M, Mowrey D. One World Press, 1995
5. A double-blind, placebo-controlled, multi-dose evaluation of the acute behavioural effects of guaraná in humans. Haskell CF et al. J Psychopharmacil, 21, 65-70
6. Caffeine (1,3,7 trimethylxanthine) in foods: a comprehensive review on consumption, functionality, safety, and regulatory matters. Heckman MA, Gonzales de Mejia E. J Food Sci. 2010 Apr;75(3):R77-87.
7. Improved cognitive performance and mental fatigue following a multi-vitamin and mineral supplement with added guaraná (Paullinia cupana). Kennedy DO et al. Appetite, 2008 Mar-May;50(2-3):506-13. Epub 2007 Oct 30.
8. Improved cognitive performance in human volunteers following administration of guarana (Paullinia cupana) extract: comparison and interaction with Panax ginseng. Kennedy DO et al.,  Pharmacol Biochem Behav. 2004 Nov;79(3):401-11.
9. An herbal supplement containing Ma Huang-Guarana for weight loss: a randomized, double-blind trial. Boozer CN et al. Inst J Obes Relat Metab Disord, 25, 316-324
10. The essential Guide to Herbal Safety. Mills S, Bone K. Elsever Churchill Livingston. 2008
11. Caffeine, fatigue and cognition. Lorist MM and Tops M. Brain Cogn. 003, 53, 82-94
12. Effects of caffeine on human behavior. Smith AP, Food Chem Tovicol, 2002, 40, 1243-255
13. http://ziolalecznicze.info/Paullinia-cupana-Paulinia-guarana.
14. http://www.guarana.pl/
15. http://guaranainfo.eu/paulinia-guarana-Paullinia-cupana.html
16. http://www.witaminy-mineraly.pl/owoce-warzywa/guarana-ciernioplatosmetapaullinia-cupana.html
17. http://www.national-geographic.pl/drukuj-artykul/niezwykle-owoce/
18. http://www.witaminy-mineraly.pl/owoce-warzywa/guarana-ciernioplatosmetapaullinia-cupana.html
19. http://www.national-geographic.pl/drukuj-artykul/niezwykle-owoce

Informujemy, że przedstawione w artykule różnorodne zastosowanie opisanych w nim roślin, związków chemicznych,  substancji, jak i wskazane badania naukowe w zakresie zastosowania kosmetycznego, leczniczego, medycznego, suplementacyjnego  lub innego mają na celu jedynie przybliżenie czytelnikowi  stanu ogólnej wiedzy o danym związku chemicznym, roślinie lub substancji na różnych płaszczyznach jego użycia. Informacje w zakresie leczniczego i medycznego zastosowania danych substancji, roślin czy związków chemicznych dotyczą wyłącznie produktów leczniczych i nie mogą być odczytywane jako przypisywanie ich żywności, w szczególności właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia.