Kwas mlekowy to organiczny związek chemiczny wytwarzany podczas fermentacji cukrów, jest bezbarwną lub żółtą, prawie bezwonną cieczą o gęstej konsystencji. Jego obecność w pochwie oraz zewnętrznych narządach płciowych kobiet jest bardzo istotna dla zachowania tych części ciała w zdrowiu. Właśnie jemu przypisuje się kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego pH oraz pośredniczenie w działaniach przeciwzapalnych w komórkach nabłonka szyjkowo- pochwowego.[1]
Naturalne środowisko pochwy oraz miejsc intymnych powinno być kwaśne, a pH wahać się od 3,8 do 4,5. Podobne pH powinno być w okolicach zewnętrznych. Naukowo ustalono, że kwaśne środowisko pochwy to doskonała zapora przeciwdziałającą namnażaniu się chorobotwórczych patogenów. Flora pochwy składa się ze złuszczonego naskórka pochwy, wydzielin gruczołowych oraz z licznych grup drobnoustrojów, zarówno tych ,,dobrych” (bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus spp), jak i tych ,,złych” i produktów przemiany ich metabolizmu. Mniej doniesień naukowych jest na temat mikroflory zewnętrznych narządów płciowych. Badania na zdrowych kobietach wykazały, że jest zróżnicowana i charakteryzuje się obecnością drobnoustrojów bytujących w pochwie, cewce moczowej, odbycie (okrężnicy) i na skórze. Mogą ją tworzyć gronkowce (stafylokoki), mikrokoki, bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus), paciorkowce (streptokoki), pałeczki bakterii Gram (-), drożdżaki, drobnoustroje pochodzenia kałowego.[2] Jeżeli zachowana jest równowaga pomiędzy nimi to minimalne jest ryzyko niekontrolowanego namnażania się chorobotwórczych mikroorganizmów, a tym samym powstania zakażenia i infekcji. Potwierdzono, że odpowiada za to między innymi niskie pH i kwas mlekowy zakwaszający mikrośrodowisko tych miejsc. Kwas mlekowy produkowany jest przez błonę śluzową pochwy oraz przez bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus. W przypadku wytwarzania go przez bakterie jest on efektem metabolizmu bakterii pożywiających się produkowanym przez nabłonek pochwy glikogenem.[3] Natomiast właściwa produkcja glikogenu uzależniona jest od właściwego poziomu estrogenów.[4]
W literaturze naukowej formułuje się wnioski, że kwas mlekowy wytwarzany przez pałeczki mlekowe pochwy może pomóc w ochronie przed infekcjami dróg rodnych.[5]Jednak jak zauważają autorzy publikacji ,,Rola kobiecej higieny intymnej w zdrowiu sromu i pochwy: globalne praktyki higieniczne i wykorzystanie produktów” skład ,,zdrowej flory pochwy jest bardziej zmienny niż początkowo sądzono, a u niektórych zdrowych kobiet nieobecne są bakterie Lactobacillus i są zastępowane przez inne bakterie wytwarzające kwas mlekowy, takie jak Atopobium vaginae, Megasphaera spp. i/lub Leptotrichia spp. W niektórych przypadkach ,,bezobjawowe” kobiety w wieku rozrodczym są skolonizowane przez potencjalnie chorobotwórcze gatunki (np. Gardnerella vaginalis, Staphylococcus aureus, Candida albicans), a zatem definicja zdrowych i niezdrowych mikroorganizmów pochwy jest złożona.”[6] Podkreślają oni, że kwas mlekowy koreluje ze zdrowiem pochwy, hamuje rozwój bakterii związanych z bakteryjnym zakażeniem pochwy i może odgrywać rolę w miejscowej obronie immunologicznej. Ich zdaniem w celu utrzymania zdrowego ekosystemu pochwy bakterie kwasu mlekowego zapobiegają kolonizacji bakterii (w tym patogenów) rywalizując z nimi o receptory komórek nabłonkowych i we współpracy z wrodzonymi strukturami obronnymi organizmu hamują ich wzrost przez wytwarzanie związków przeciwdrobnoustrojowych (np. okresowe cykle hormonalne powodujące uwalnianie glikogenu i stałe złuszczanie się bakterii z komórkami nabłonka). Jak można przeczytać w publikacji, różne czynniki wpływają na poziom pH miejsc intymnych, w tym wilgotność, pot, wydzielina z pochwy, miesiączka, zanieczyszczenie moczem i kałem, uwarunkowania genetyczne, zaburzenia hormonalne (w szczególności wydzielania estrogenu odpowiedzialnego za produkcję glikogenu) wiek, ale także używane środki do higieny intymnej, proszki do prania, produkty kosmetyczne, środki plemnikobójcze, otarcia powstałe w skutek noszenia ciasnej bielizny, podpaski, a nawet depilacja. [7] Ponadto na rozwój niepożądanych drobnoustrojów wpływa charakterystyczna budowa zewnętrznych narządów intymnych ułatwiająca gromadzenie się zanieczyszczeń w fałdach skórnych, wilgotność, pocenie się, miesiączki, wahania hormonalne, antybiotykoterapia, zła higiena oraz noszenie niewłaściwej bielizny, co potencjalnie może prowadzić do zakażenia sromu i pochwy oraz nieprzyjemnego zapachu, [8] będącego skutkiem utleniania się wytwarzanych przez bakterie chorobotwórcze amin.
Na gruncie powyższych informacji można przyjąć, że wzbogacanie produktów kosmetycznych do higieny intymnej w kwas mlekowy lub pałeczki kwasu mlekowe może pozytywnie wpłynąć na biologiczną i fizjologiczną stabilność zdrowia intymnego kobiet. Takie produkty wspomagają utrzymanie prawidłowego pH okolic intymnych, zapewniając ich dodatkową pielęgnację i właściwą higienę. Zewnętrzne narządy płciowe (przede wszystkim srom) to pierwszy bastion chroniący przewód płciowy przed infekcjami[9], dlatego niezmiernie ważna jest ich prawidłowa pielęgnacja i higiena.
Informujemy, że przedstawione w artykułach różnorodne zastosowanie opisanych w nim roślin, związków chemicznych, substancji, jak i wskazane badania naukowe dotyczące ich działania, zastosowania kosmetycznego, leczniczego, medycznego, suplementacyjnego lub innego mają na celu jedynie przybliżenie stanu ogólnej wiedzy o danym związku chemicznym, roślinie lub substancji na różnych płaszczyznach jego użycia. Informacje w zakresie leczniczego i medycznego zastosowania danych substancji, roślin czy związków chemicznych dotyczą wyłącznie produktów leczniczych i nie mogą być odczytywane jako przypisywanie ich żywności lub kosmetykom, w szczególności właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia.
Literatura:
[1] Hearps AC, Tyssen D, Srbinovski D, Bayigga L, Diaz DJD, Aldunate M, Cone RA, Gugasyan R, Anderson DJ, Tachedjian G. Vaginal lactic acid elicits an anti-inflammatory response from human cervicovaginal epithelial cells and inhibits production of pro-inflammatory mediators associated with HIV acquisition, Mucosal Immunol. 2017 Nov;10(6):1480-1490. doi: 10.1038/mi.2017.27. Epub 2017 Apr 12., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28401934, [Dostęp: 15.10.2018]
[2] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]
[3] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]
[4] Miłosz Wilczyński, Niedobór estrogenów – przyczyny, objawy, leczenie niskiego poziomu estrogenów, www.wylecz.to, 19 stycznia 2018, https://wylecz.to/ginekologia/niedobor-estrogenow/, [Dostęp: 15.10.2018]
[5] O’Hanlon DE, Moench TR and Cone RA. Vaginal pH and microbicidal lactic acid when lactobacilli dominate the microbiota. PLoS One 2013; 8(11): e80074. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0080074, [Dostęp: 15.10.2018]
[6] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]
[7] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]
[8] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]
[9] Ying Chen, Elizabeth Bruning, Joseph Rubino, Scott E Eder, Role of female intimate hygiene in vulvovaginal health: Global hygiene practices and product, Women’s Health 2017, Vol. 13(3) 58–67, https://doi.org/10.1177/1745505717731011, http://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745505717731011, [Dostęp: 15.10.2018]